Prava na penziju
U Crnoj Gori, osoba ima pravo na starosnu penziju nakon što dostigne:
- 67 godina starosti (za muškarce i žene) i ima 15 godina penzione usluge;
- 66 godina (muškarci) ili 61 godina i 6 meseci (žene) i ima 15 godina penzione usluge (2019);
- 40 godina penzione usluge bez obzira na starost (muškarci i žene);
- 36 godina i 6 meseci penzione usluge i 56 godina i 6 meseci (žene) (2019);
- 30 godina penzione usluge, od kojih je minimalno 20 godina efektivnog rada u rudnicima za šta postoji zapis o osiguranju pri povećanom primenjenom opsegu
Osigurano lice ima pravo na ranu starosnu penziju nakon što napuni 62 godine i minimalno 15 godina penzione usluge. Za osobu čije godine usluge su prikupljene po povećanom opsegu, godina za penziju se smanjuje u odnosu na stepen povećanog osiguranja. Stepen povećanja zavisi od tipa rada.
Penzija za starosne godine računa se tako što se pomnože lični poeni (PP) sa vrednošću penzije za jedan lični poen dana kada se ima pravo na to. Minimalna i maksimalna penzija utvrđuju se pod formulom, koju dostavlja zakon.
Izvor: Zakon o penzionom osiguranju i invaliditetu, 2003; Zakon o naknadama za obavezno socijalno osiguranje, 2007
Izdržavana lica / Benefiti preživelih
Postoji odredba za penziju preživelih pod Zakonom o penziji i osiguranju za invaliditet. Korisnici koji ovo mogu da prime su supružnik (udovac, udovica) i razveden supružnik ako je on/ona bio izdržavan od strane preminulog; deca (rođena u i van braka ili usvojena i pastorčad koje je preminuli izdržavao). Za pravo na penziju preživelih, preminula osigurana osoba mora da ima najmanje 5 godina usluge osiguranja ili najmanje 10 godina usluge penzije ili ima pravo na starosnu ili invalidsku penziju ili je korisnik preminulog starosna ili penzija usled invaliditeta.
Penzija preživelog utvrđuje se na osnovu starosne ili invalidske penzije koju je osigurano lice imalo u vreme smrti, ili na osnovu penzije na koju korisnik ima pravo u vreme smrti; u procentima određuje se na osnovu broja članova porodice koji imaju pravo na tu penziju, na sledeći način:
- 70% za jednog člana;
- 80% za dva člana;
- 90% za tri člana;
- 100% za četiri ili više članova
Ako i supružnik i razveden supružnik umrle osigurane osobe ili korisnik imaju pravo na penziju preživelog, jedna penzija preživelog će se utvrditi u iznosu na koji jedan član porodice ima pravo i biće podeljena na jednake delove. Siročad, pored penzije preživelog na osnovu jednog roditelja, imaju pravo na penziju 'preživelog' na osnovu drugog roditelja na sledeći način:
- 20% te penzije za 1 dete;
- 40% te penzije za 2 dece;
- 60% te penzije za 3 dece;
- 100% starosne ili invalidske penzije za 4 ili više dece.
Izvor: Zakon o penzionom osiguranju i invaliditetu, 2003; Zakon o naknadama za obavezno socijalno osiguranje, 2007
